Gökyüzüne Merhaba - Bölüm IV.VI

NEPTÜN UYDULARI


Neptün'ün bilinen 8 uydusunu içten dışa şu sıra ile göreceğiz;

Naiad, Thalassa, Despina ve Galatea (dört küçük iç uydu),

Larissa, Proteus, Triton ve Nereid

 

NAIAD
(Neptün III)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

58 km
?
Neptün'den 48,200 km

1989'da Voyager 2 uzay aracı ile keşfedilen uyduların en sonuncusudur. Naiad, Thalassa, Despina ve Galatea düzensiz şekilere sahiptirler.

 

THALASSA
(Neptün IV)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

80 km
?
Neptün'den 50,000 km

1989'da Voyager 2 uzay aracı ile keşfedilmiştir.

 

DESPINA
(Neptün V)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

148 km
?
Neptün'den 52,600 km

1989'da Voyager 2 uzay aracı ile keşfedilmiştir.

 

GALATEA
(Neptün VI)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

158 km
?
Neptün'den 62,000 km

1989'da Voyager 2 uzay aracı ile keşfedilmiştir.

 

LARISSA
(Neptün VII)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

193 km (208 x 178)
?
Neptün'den 73,600 km

Harold Reitsema tarafından keşfedilmiş, 1989'da Voyager 2 uzay aracı ile, ilk kez resimleri elde edilmiştir. Proteus gibi Larissa da şekilsizdir ve yoğun kraterlerle karakterizedir.

 

PROTEUS
(Neptün VIII)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

418 km (436 x 416 x 402)
?
Neptün'den 117,600 km

1989'da Voyager 2 uzay aracı ile keşfedilmiştir. Nereid'den büyük olmasına rağmen, karanlık, ve Neptüne yakın olması daha önce keşfedilmesini önlemiştir. Küresel olmayan cisimler içinde en büyüklerindendir. Bu büyüklük bir sınır teşkil eder.. Daha büyük cisimler, çekim kuvvetleri nedeniyle küre olmak zorundadırlar.

Yüzeyi kraterlerle kaplı olup, jeolojik aktivite izleri taşımaz.

 

TRITON
(Neptün I)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

2700 km
2.14e22 kg
Neptün'den 354,760 km

1846'da Lassell tarafından, Neptün'ün bulunuşundan birkaç hafta sonra keşfedilmiştir. Voyager 2 tarafından 25 ağustos 1989 tarihinde ziyaret edilmiştir. Triton hakkında bildiğimiz hemen herşeyi bu buluşmaya borçluyuz.

Tritonun yörüngesi retrograddır. Büyük gezegenler içinde ters yönde hareket eden tek örnektir. Retrograd yörüngeli diğer uydular; Jupiter uydularından Ananke, Carme, Pasiphae ve Sinope, ve Saturn uydusu Phoebe'dir, ancak en büyüğü bile ancak Triton'un 1/10!u kadardır. Retrograd yörünge özelliği, Tritonun primordial Solar Nebula'dan yoğunlaşmadığını gösterir. Muhtemelen sonradan, belki de bir çarpışma sonucu, Neptün çekimine yakalanmıştır. Bu yakalanma senaryosu Nereid için de geçerlidir.

Retrograd yörüngesi nedeniyle, Neptün'le aralarındaki gelgit etkileri, Tritonun yörüngesini Neptün' e yaklaştırmaktadır. Sonunda Triton, ya Neptün'e düşecek ya da parçalanarak bir halka oluşumuna neden olacaktır.

Triton'un yörünge oblikliği ve eğimi, ve Pluto ile büyüklük ve yapı benzerlikleri, tarihsel bir ilişkileri olduğunu düşündürmektedir.

Triton'un ekseni, Neptünün ekseniyle 157 derecelik bir fark gösterir. Eksenin güneşle ilişkisi, Uranüs gibidir (Kutuplar ve ekvator sırayla güneşe döner). Bu muhtemelen aşırı mevsim değişikliklerine neden olur. Voyager 2 buluşması sırasında Tritonun güney kutbu güneşe bakıyordu.

Tritonun yoğunluğu (2.0 gm/cm3) Satürn uydularından biraz daha fazladır. Bu da %25 su %75 kaya yapısında olduğuna delalet eder.

Voyager 2, çok ince, 5-10 km'ye varan, azot ve az miktarda metandan oluşan bir atmosferi olduğunu saptamıştır. Yüzey sıcaklığı ancak 34.5 Kelvin (-235 C) kadardır. Bu sıcaklıkta metan, azot, karbondioksit katı halde bulunur.

Yüzeyde az sayıda krater görülür, nisbeten genç bir yüzeye sahiptir. Güney yarıkürenin neredeyse tamamı buz tabakasıyla kaplıdır (donmuş azot ve metan). Yüzey, kabartı ve vadilerin karmaşık şekilleriyle kaplıdır. Bu şekiller muhtemelen ard arda gelen çözülme ve donmaların sonucudur.
Hiç beklenmeyen ve en ilginç özelliklerinden biri de buz volkanlarıdır. Püsküren maddenin sıvı azot, toz ve metan bileşikleri olduğu sanılmaktadır. Voyager fotograflarından birinde 8 km yüksekliğe ulaşan ve rüzgarla 140 km öteye taşınan duman saptanmıştır.

Sadece Triton, Io, Venüs ve Dünya güneş sisteminde halen aktif volkanlara sahip cisimlerdir (Mars'da da çok önceleri aktif volkanlar olduğu açıktır). Sistemin dış bölgesinde de volkanik aktivite olması ilginçtir. Dünya ve Venüs (ve Mars) volkanları, iç ısı ve basınçla kaya ve erimiş kaya maddeleri püskürtürler. Io'daki püskürme, Jupiterle aralarındaki gelgit etkileşimi sonucu olur, kükürt ve kükürt bileşenleri içerir. Triton'da ise mevsimsel ısınmalar sonucu buharlaşabilen azot ve metan püskürdüğü sanılmaktadır.

 

NEREID
(Neptün II)

Çap :
Kütle :
Yörünge :

340 km
?
Neptün'den 5,513,400 km

1949'da Kuiper tarafından keşfedilmiştir. Bilinen Neptün uydularının en dışta olanıdır. Güneş sistemi içinde en oblik (eksantrik) yörüngeye sahip uydudur (gezegenler de dahil). Neptüne olan uzaklığı 1,353,600 ile 9,623,700 kilometre arasında değişir.